Paminsan-minsan dami kong whatifs-whatifs, pero hinahalinhinan ko lagi ng hah, what if not, what if i didn't! Matagal ko na kasing tinalaga sa sarili ko na hindi pagpapakabuting babae at pagpapakabuting ina ang pakay ko sa mundo, kaya ayaw kong maguilty.
Ang explanation ni Indah, kaya raw walang tumulong ipamudmod ang kanyang mga tula, tungkol sa rape, sa mga abuso, mga pangungurakot ng mga upisyal ng gobyerno ng Sulu, at mga pagbubulag-bulagan na mga ustadjes at mga henyo sa NGO, dahil wala namang kita sa pagmumudmod ng poesia. Aminin na natin ba na wala nang ibang values ang mga tao ngayon liban sa gadji. Walang suweldo walang gagalaw na buto.
Fund-driven. Dati kakatakot na salita iyong fund-driven. Ngayon, iyon na ang order of the day. Sabi nga ni Tess, admin ng isang establisado na sanang research institution sa Mindanao, kaya ngayon, ang tindi ng tagisan ng talino, pagandahan sa konsepto, nakawan ng ideya. Ang me sabi sa kanya nun, ang dating boss niya na nasa funding agency na ngayon nagtatrabaho, na sigurado ako, kalahati ng merits kung kaya nakarating siya sa posisyon na iyon, dahil sa pagkadalubsaha sa pagnanakaw ng konsepto at mga hirap ng iba: mga sekretarya niya, admin assistants, researchers at mga writers niya.
Iniisip ko ito habang nagkakalkal ng ulo, kaiisip saan kaya ako magnakaw ng pang-absuwelto sa mga paniningil ng mga gelpren ko sa Jolo. Kasi nagkamali ako ng hakbang, nag-step yes step yes step no I love you, kaya heto, medyo sumasakit ang ulo pa’no takbuhan kapag hindi nabalikan ang mga naumpisahan.
Hindi na raw talaga nagwu-work ang charms ko, matagal na, sabi ni Miss Indah, at lalong hindi magwu-work sa no money-no honey policy ngayon ng mga tao. Aminado naman po si ako. Matagal na. Kung minsan lang nagmamatugas in u. Kaya nga yung huling lipad ko sa Jolo, sabi ko, last na ito, ayaw ko nang bumalik rito, kapag may mga gagawin pa ipapasa ko na lang sa mga old hands dito, at least kung uusad o sasalampak kaya, dih ko dusa. Hindi ko kasalanan.
Ganun kasamang intension, kaya siguro pinaparangalan.
Nasa bunkhouse ako, isang sakay mula sa pantalan, nakaupo sa Army cot at nagpapapak ng kuko, salamat sa isang daang pisong halaga ng isang gabing pagpapahinga at buong araw na pagkatutunganga. Goodbye Jolo, ayaw ko na, ayaw ko na talaga sa iyo. Nang magring ang aking mumurahing telepono. Si El at si Coms, naghahanap, nangungumusta. Kah Shei, huwag kang magpapalit ng numero ha?
Nakapromise tuloy ako.
Mga batang kalsada. Nangungutong lang ba, namemera ng totoong mamera. Pangload, pangtext, pangtugis ng barya-baryang ligaya. Payback time, Rayang, sabi ni Indah.
Feeling superior kasi ako sa kanya sa aking choices sa buhay. Hindi nag-asawa, at ngayo’y nagpakalesbiana. Sinasabi niya at ng mga kaibigan ko noon sa Abused Children network na siguro, kung nag-asawa ako, street children ngayon lahat ng mga anak ko. Lahat ng mga anak ko? Andami naman yata nun? Abortion rights advocate kaya ako, kahit pa ba matay ko mang isipin, pano kaya naging rights yung abortion, eh kahirap nun. Pero ang true, I did have mother rights and served time in the scullery, and please, when I was a mother, Mother of the Year awardee kaya ako. Peks man, sa kapanahunan ko. Until nagdisayd na in case of contradiction, one really had to go. So Go si motherhood.
Huling update, si Mikhael hanggang second high lang ang inabot ng talino at buto, si Maika outstanding sa Maryknoll High. Paminsan-minsan dami kong whatifs-whatifs, pero hinahalinhinan ko lagi ng hah, what if not, what if i didn't! Matagal ko na kasing tinalaga sa sarili ko na hindi pagpapakabuting babae at pagpapakabuting ina ang pakay ko sa mundo, kaya ayaw kong maguilty. Tapos, noong minsan, sa bunkhouse, nakarumeyt ko si Judith. Na dating taga-TFD. Nagdisayd daw siya na magpahinga, kaya nag-lawyer. Ngayon, you could say she has everything na, at least in the way of comfort, pero gusto niya sa PAO pa rin magtrabaho, hindi sa corporate law. You have to pay back to life somehow, sabi niya.
Kung minsan, kinikilabutan ako. Iniisip ko, for all that life has given me, and now that I have nothing and everything before me, ito na ba ang payback time ko?
